"Slijk glinstert, wanneer de zon erop schijnt."

Johann Wolfgang von Goethe Duits schrijver en dichter 1749-1832

Het was ma toch wel opgevallen dat Frans niet kwam en daar zei ze wat over. Mijn broer heeft dat aan Ingrid laten weten. Die belde hem weer maar hij was niet van plan te komen want ze had toch alleen maar d’r ogen dicht. Ingrid was het daar niet mee eens en ik weet niet wat ze gezegd heeft maar gisteren is Frans dan toch geweest.

Agnieska met man en kind waren er ook en toen zij weggingen kwamen Daan en Kim met Michael, hun vriend, er juist aan. Agnieska vloog huilend bij Kim in haar armen. Ze had ook wel gezien hoe het met ma gesteld is. Zij dacht dat Frans met Kim en Daan mee zou rijden maar hij reed met hun mee terug. Daan zei hem nog netjes gedag maar hij draaide zijn hoofd om. Bah, wat een engbek vindt ik hem.  

Kim en Daan gingen met Michael naar boven. Mike wilde ook nog even afscheid nemen. Wat later kwam ik daar ook en aan met zijn viertjes gingen we weer naar boven. Het gaat hard achteruit met ma. Dat is ook wel te verwachten maar om het te zien is een ander verhaal. Ik wilde de verpleging spreken want ik wilde weten hoe dat zit met de insuline e.d. Ik wil niet dat ze haar leven onnodig verlengen want dat is ondertussen geen leven meer. Het avondhoofd heeft het me allemaal heel goed uitgelegd en kon ik met een gerust hart heel even bij ma zijn.

Ze was ook weer lekker eigenwijs geweest, had de medicatie tegen de misselijkheid geweigerd enzo. Ze had ook met een boos gezicht gezegd tegen ons dat ze geen sinaasappelsap meer mocht dus dat hebben ook gelijk even gevraagd. Dat is niet zo, ze mag juist alles wat ze wil in dit stadium, ook al zou dat niet zo goed zijn voor haar. Ze doen hun best om haar zo comfortabel mogelijk te houden. Ze zal wel zoiets gedroomd hebben of zo, ik weet anders ook niet hoe ze daarbij komt.

Ik had wat foto’s meegenomen en op het prikbord gedaan. Mijn broer had ook al een foto neergezet. Ma moest plassen. Ze kwam alleen niet meer goed het bed uit. Kim en ik, allebei gezegend met een hernia, probeerden haar zo goed mogelijk te helpen. Ze viel alleen elke keer weg. Als ik dan tegen ma zei dat ik de zuster even ging bellen voor een po werd ze boos, nee dat deed ze zelluf. Ik hoorde mezelf wat dat betreft. Ik snapte het wel maar zo ging het niet.

De zuster kwam toch en heeft ons geholpen haar uit bed te krijgen. Ze vroeg waarom we mijn moeder niet vanuit de andere kant van het bed lieten gaan. Ja, dat wil ze dus niet, dit is haar kant. Dat het onhandig is en een stuk langere weg dat doet er dan niet toe. Kim en ik hebben haar ondersteund naar het toilet. Toen ze eenmaal zat viel ze ook steeds weg. De zuster had gezegd dat we mochten ‘bellen’ als we haar nodig hadden. Na een behoorlijke tijd probeerden we haar wakker te maken. Kom ma, je moet weer naar bed. Nee ik zit te plassen hoor, zei ze. Nee ma, je bent echt allang klaar. Ik durf wel te zeggen dat dit 1 van de zwaarste dingen is die ik gedaan heb ooit. Je moeder zo te zien is zwaar. 

We konden haar niet overtuigen dat ze vast al klaar was. Terwijl ik naar het knopje om te zuster te bellen zocht, kwam deze uit zichzelf al binnen. Zij heeft vaker met dat bijltje gehakt en ze had ma snel weer op de been om terug naar bed te gaan. Wij zijn alleen maar te bang dat we haar pijn doen of zo. Petje af hoor als je dit dag in, dag uit moet doen. Ze was ook weer heel moeilijk het bed in te krijgen. Samen met de zuster en een half gebroken rug is het dan uiteindelijk gelukt haar weer enigszins comfortabel neer te leggen. Haar zo te zien deed echt enorm verdriet.

Niet veel later zijn we weggegaan. Ze was te moe om nog te reageren. Ik ben daarna een patatje gaan halen hier om de hoek. Ik moest toch een keer wat eten en ik ben gewoon helemaal tot niets in staat. Zeker niet na ons bezoek. Ik voelde me er heel slecht bij om weg te gaan. Dat heb ik al sinds ze er ligt. Ik ben op de bank in slaap gevallen en werd wakker met een enorme maagpijn. Het was 1 uur en ik heb het alle uren en halve uren zien worden vannacht.

Pijn, misselijk en alsmaar boeren. Liggen kon niet, dat deed te veel pijn. Ik heb de halve nacht op het toilet gezeten en na 6 uur ben ik gaan liggen. Half wakend nog maar de ergste pijn was iets gezakt. Wat de misselijkheid betreft kon ik alleen maar aan mijn moeder denken. Wat heeft ze afgezien zeg de laatste weken. Ik kreeg daar nu een klein stukje van mee maar dat is echt onmenselijk om zo wekenlang door te moeten brengen.

Ondertussen is er alweer een enerverende dag voorbij waarbij Frans weer bij mijn moeder was en toen hij mijn broer zag hem even doodleuk, waar mijn moeder bij lag,  heeft verteld dat hij een mes in huis heeft en hem zal neersteken als hij hem daar ooit weer binnen ziet. Oh ja joh? Gelukkig kwamen er andere vrienden van mijn moeder en die hebben Frans maar even naar beneden gebracht. Wat een idioot is dat zeg!

Zo ga je doen bij je stervende vrouw? Ze is in elk geval niet doof hoor! Als je een beetje vent bent dat zorg je in elk geval dat zij daar geen last van hoeft te hebben. Toen mijn broer me belde en het vertelde was mijn maag gelijk weer een blok steen. Ondertussen weten wij al hoe het zit maar dan nog, die man is een zwaar narcistische psychopaat. Hij zit nog zwaar verkeerd ook met hoe hij de boel bedenkt. 

Mijn broer heeft ook nog met de dokter gesproken, ook om hem even de gespannen situatie uit te leggen. Ja, zei de man, ik heb vanmorgen even met meneer gepraat maar het gaat alleen maar om hem met alles wat hij zegt. Ja, daar waren wij jaren geleden al van op de hoogte helaas. Er is maar 1 wereld en die draait om Frans en het maakt niet uit wat anderen daarvan vinden, daar heeft hij niets mee en dat doet er niet toe. De dokter had het ook heel snel door. 

Ik heb in elk geval na het gesprek met mijn broer toch nog wat geslapen, van pure uitputting hoor. Ik ben zelfs de cits vergeten hun bammetje te geven. Ik had het wel snel in de gaten want ze kwamen bij me zeuren natuurlijk. Een paar uur later dan normaal maar ze hebben hun bammetje. Niet fijn om te doen als je zo misselijk bent. Want dat is nog steeds niet weg.  Ik moet ook hun bakken nog doen, zo geen puf voor maar het moet toch echt.

Ik wil ook kostte wat het kost naar mijn moeder, al ga ik vanavond laat, dat kan me niet schelen. Ik kom nu alleen niet veel verder dan het toilet. Wat voel ik me nu ook nog eens lichamelijk ellendig. Alsof het geestelijke deel op zich nog niet genoeg was. Ik durf zo alleen niet in de auto te stappen maar gelukkig komt mijn broer me halen. Waarom Frans Ben wil neersteken zijn we ondertussen ook achter alleen dat vertel ik nog wel een keer. Er is 1 ding zeker, hij zit er weer eens volledig naast met al zijn vooroordelen. Zoals gewoonlijk. 

We zitten er nu alleen mee hoe we de begrafenis moeten regelen, want dat tijdstip komt steeds dichterbij. Afscheid nemen in het huis van ma, wat in principe de bedoeling al was, zie ik nu niet meer gebeuren. Ik sta ook niet voor mezelf in als hij ook maar 1 woord verkeerd zegt. Hij zal wel met zijn dochter ernaar toe moeten rijden want ik wil hem er eigenlijk niet eens bij. Hij heeft mijn moeders leven al vaak genoeg tot een hel gemaakt, dat wil hij zeker bij haar begrafenis nog eens dunnetjes overdoen. Nou ja, we komen er nog wel uit, hoe dan ook. 

"De ouderdom heeft niet minder voordelen dan de jeugd, ofschoon van ander uiterlijk. Als de zon ondergaat, komen er sterren aan de hemel, die men bij dag niet ziet."

Henry Wadsworth Longfellow Amerikaans dichter 1819-1892

Ondanks dat het hier een enorme bende is, ben ik bang dat ik toch weer weinig voor elkaar zal krijgen voor ik vanavond pas naar mijn moeder ga. Ik heb een tas met allemaal foto’s van vroeger in mijn auto en doosjes en mapjes waarvan je niet weet wat erin zit. Loodzwaar dus ik heb er gisteren 1 doos uitgehaald.

Ik ga ook van alles verdelen, straks bij het laatste afscheid. Foto’s voor de 2 broers van ma, of voor hun kinderen. Dat moeten ze dan zelf maar even bekijken. Een deel voor mezelf en mijn broer en ook voor Kim. Voor mijn moeders ‘nichie’ heb ik ook al een aardige stapel. En jeetje zeg, ook een stapel met foto’s van mensen die ik even zo gauw niet herken. Ik heb dus ook een stapel onbekend. Die zal ik dan in een schaaltje doen en als je de mensen kent of de foto wilt hebben, prima.

Het is wel ontzettend leuk om dat allemaal weer eens even voorbij te zien komen. Ook foto’s van de familiefeesten die er altijd waren. Eigenlijk was mijn opa een hele knappe vent, zie ik de laatste jaren pas. Ik snap wel wat oma in hem zag hoor, en hij was nog superlief ook! Mijn opa had nog 10 broers en zussen en er was altijd wel het een of andere grote feest. Met toneelstukjes en liedjes en allemaal leuke dingen. Daar heb ik nog wel mooie herinneringen aan. Er zat zelfs nog een oud papiertje bij met een liedje erop. Die is voor mijn nichtje Ariëlle, die zal dat vast leuk vinden. Het was een flinke wandeling door memory-lane. Ik probeer het allemaal zo netjes mogelijk te verdelen.

Ik weet anders ook echt niet wat ik ermee moet doen. Dit was nog maar 1 doos uit een hele tas vol en het is nu al een bende. Ik kwam mijn eigen geboortekaartjes tegen. En daarin zat een brief van mijn moeder aan mij. Die kwam wel even binnen moet ik zeggen. Op de foto is het misschien niet zo duidelijk te zien dus ik heb hem even overgeschreven.

Maart 1962: Mijn allerliefste kleine meisje, Ria. Als jij eenmaal groot zult zijn en leest wat ik heb opgeschreven voor jou, van jou, van toen je klein en aan het begint stond van je leven. Wanneer jij mij dan nooit meer ziet, en ik nooit meer tegen jou kan zeggen hoeveel ik van je houd en niet meer mijn arm om je heen kan leggen, dan hoop ik dat je met een warm gevoel zult denken aan de jaren toen ik je mocht dragen op mijn armen en bad of God jou wou bewaren. Houd dan, zoals een bloem naar het licht, je hart open, naar God gericht. Voor altijd de jouwe, je liefhebbende moeder.

Ja, dan breek je wel even. Eigenlijk vind ik hem net iets te vroeg maar daar ben ik wel blij om eigenlijk. Zou ik hem vinden nadat ze er niet meer is, dan zou ik pas echt volledig breken denk ik. Dus in plaats dat het hier eindelijk een keer wordt schoongemaakt, heb ik nog meer bende gemaakt. Nou ja, het is nou eenmaal zo. Er lijkt ook gewoon niets uit mijn handen te komen.

Kim is vanmorgen bij mijn moeder geweest. Ma is blij dat ze daar is, ze heeft zelfs yoghurt gegeten. Alleen was het tot vannacht 2 uur heel rumoerig. Er was iets te doen in het centrum en de muziek droeg helemaal tot bij haar binnen. Dat is inderdaad een nadeel van zo midden in de stad te zitten. Ze heeft allemaal nieuwe medicatie liggen, ook om rustiger te worden zoals temazepam. Daar is ze alleen een beetje bang voor.

Wel fijn is het dat ze iets heeft tegen die droge mond. Ze heeft lekker gedoucht en Kim heeft nu haar ponnetje weer mee. Ik heb er 3 schoon liggen hier. Ik neem nog wat foto’s mee om op te hangen daar. Broertje heeft gisteren wat schilderijtjes opgehangen. Dan is het niet zo klinisch daar op haar kamer. Ik neem ook nog wat zachte toiletpapier mee. Nu maar 1 rol want ik moet zelf eerst gaan halen, dan neem ik er meer mee. Ze hebben daar schuurpapier, dat vindt ze niet fijn.

Frans is nog steeds niet geweest en die mag van mij dan ook gewoon helemaal wegblijven. Ik maak er verder geen woorden meer over vuil, daar heb ik alleen mezelf maar mee. Ma is al blij dat ze nu in elk geval iets te eten krijgt bij het ontbijt. Dat ontbrak er ook aan thuis. Wij waren er wel veel, zeker mijn broer die iedere avond kookte voor ze. Maar we zijn er nooit geweest om voor het ontbijt te zorgen. Je zou denken dat dat wel geregeld wordt maar blijkbaar was dat ook niet zo.

Ik ga even kijken of ik mapjes heb of zo voor de stapeltjes voor iedereen. Dan kan ik dat even weg leggen want er zitten nog stapels en stapels in mijn auto. Dan ga ik toch echt even proberen hier iets te doen. Dat verdienen de cits wel, een schoon huis en dat is het nu niet meer. Broertje gaat vanmiddag naar ma, wij gaan tussen de bezoekuren in zo’n beetje. Van 12 tot 14 en van 17 tot 19 uur laten wij voor de rest van de familie over. Dan zorgen wij tussendoor wel voor haar.

Ik ga dus vanavond na zevenen. Dan zie ik ook hoe ze de nacht in gaat en kan ik misschien een keer op een normaal tijdstip in slaap vallen. Nu lig ik de hele nacht wakker en als ik dan in slaap val als het licht wordt, dan lig ik weer tot een uur of 10 te slapen. Dat schiet niet op. Ik heb ondertussen een permanente hoofdpijn ontwikkeld waar ik graag vanaf zou willen komen. Pillen helpen niet.

Als ik na ma thuis kom, zal ik weer een deel van de tas mee naar boven nemen. Ik ben een beetje bang voor die hele grote tas vol. Wat kom je nog allemaal tegen en waar ga ik het allemaal laten? En dan te bedenken dat er bij haar thuis nog veel en veel meer foto’s liggen. Die worden nu zwaar bewaakt natuurlijk. Die zoeken wel later nog wel een keertje uit. Dat komt wel goed, daar zal Ingrid wel voor zorgen.

Dat zelfde geldt voor al mijn moeders kleding. Daar kan je echt heel Afrika mee kleden geloof ik. Die tik heb ik geërfd van haar, ik barst ook altijd van de kleding. En dan heb je nog steeds niets om aan te trekken. Het is toch wat. Dat moet straks ook allemaal uitgezocht worden maar volgens mij niet als het aan Frans ligt. We zullen wel zien.

Hier thuis zijn de cits een heerlijke afleiding. Wat een gouden zet om de kleintjes in huis te halen. Ze zijn met zijn vieren bij elkaar zo vermakelijk. Net lag Moonlight lekker boven in de krabpaal vlakbij. Aurora eronder in het bakje en Skylar op het overstapje. Rainbow dacht dat het wel fijn zou zijn om bij Moonlight te gaan liggen. Enorm mopperend klom die er direct weer uit.

Het kan makkelijk hoor met zijn viertjes. Er is ook nog een hangmandje. Maar alleen Rainbow heeft daar een keertje in gelegen. Die vergeten ze vaak maar ook omdat ik daar altijd alle op de grond slingerende speeltjes in gooi als ik ga stofzuigen. Nu ligt alleen Aurora er nog. Mijn kleine man, zoals ik Rainbow altijd noem, is lekker aan het spelen. Moonlight is vertrokken en Skylar, zie ik nu pas, ligt lekker bovenin. Ik moet nu echt even wat gaan doen. Anders haal ik het niet meer in… 

"Mijn wolken treurend in het duister, vergeten dat zijzelf de zon verborgen houden."

Rabindranath Tagore Indiaas mysticus, dichter en Nobelprijswinnaar literatuur (1913) 1861-1941