"De hoogste deugd is: weten wat te doen, en te leren kiezen waaraan men zijn leven kan geven.

Origineel: La vertu suprême est de savoir que faire et d'apprendre à choisir à quoi l'on peut donner sa vie."

Maurice Maeterlinck - Belgisch dichter, toneelauteur en Nobelprijswinaar (1911) 1862-1949

Ik lees de laatste tijd regelmatig stukken en gedichten van Hans Stolp. Een mooi en wijs mens. Door wat en hoe hij schrijft, leert hij me een hoop. En aangezien PeeT (Paranormaal Therapeute) ook al had gezegd tegen mij, dat ik veel inzichten op mijn pad zou krijgen, denk ik dat het daar ook wel mee te maken heeft. Want ik krijg ze volop en van alle kanten, vooral van hem. Je moet er alleen even op letten, want anders heb je het niet eens in de gaten. Maar ik ben er oplettend in, ze ontglippen mij niet zo snel. In een tekst van hem, las ik iets dat me raakte. Het ging over ervaringen en dat die verwerkt moeten worden. Ja, dat weet iedereen wel, volgens mij. Maar hoe doe je dat nou eigenlijk?

Volgens Hans, en ik weet wel zeker dat hij gelijk heeft, houdt dat in dat je net zolang met bepaalde ervaringen bezig moet zijn, totdat je ze kunt aanvaarden en daardoor ook kan loslaten. Het is een vorm van geestelijk verteren eigenlijk. Pas al pijn en teleurstelling is verteerd, kan je loslaten. Dat geldt voor alle ingrijpende gebeurtenissen in ieders leven. Op jonge leeftijd je ouders verliezen, of een scheiding, de dood van een geliefde, een ziekte, een kind dat zijn of haar eigen weg wil gaan en geen contact met jou als ouder wil, dat zijn allemaal ervaringen die verwerkt moeten worden. Niet alleen volgens Hans maar ook volgens mij. Ik ben ervaringsdeskundige op vele fronten, ook in geestelijk verteren. Als je dat niet doet dan blijft het toch in je zitten ergens.

Wij mensen zijn knap in het verdringen van dingen, die we niet leuk vinden. Aan de ene kant is dat goed, want zo zijn de meeste van je herinneringen positief en dat is wel zo prettig. Maar als het bij dingen is die je moet verwerken, dan is dat niet goed. Dat verteert dan niet en blijft in je systeem zitten en daar kan je zelfs ziek van worden. Ik kwam er ook nog niet zo lang geleden achter, dat er in mij nog een heel veel oud zeer zit, dat dus nooit verwerkt is. En dat kwam omdat het door hele andere dingen, opeens allemaal naar de oppervlakte kwam. En net als bij een rottend stuk vlees dat door gassen weer boven komt drijven, schrok ik van de stank die dat met zich mee bracht. Geestelijke stank dan, in dit geval…

En eigenlijk gebeurde ook weer hetzelfde, weer diezelfde pijn, nu van 2 kanten af zelfs, omdat er de pijn van de katalyserende gebeurtenis nog eens bijkwam. . Maar hoeveel pijn dat ook deed, toch was het wel ergens goed voor. Want mijn water werd er al die jaren al door vervuild, om maar in die beeldspraak te blijven. Zolang het erg diep weg was gestopt, merkte je er niet zoveel van . Al had je er wel last van maar had je niet door dat het daar van kwam. Het zat er nog en toen het eenmaal bovenkwam, spoelde het met kracht over me heen. Ik moest het nu toch echt gaan ‘verteren’ of ik nou wilde of niet. En ergens ben ik daar blij om ook. Want anders had ik er ergens verderop toch aan moeten beginnen. Nu ik toch bezig ben met van alles, kan dit er ook nog wel bij. En was ik vroeger zo, dat ik het niet aankon en daarom alles weg heb gestopt, ben ik nu zo dat ik het uit de weg wil hebben. Het moet uit mijn systeem. Ik wil geen vies troebel water meer, omdat ik zelf het lijk niet wilde bergen. Nu ben ik dat nare klusje maar aangegaan. Het blijft anders toch liggen voor je en dan is het vaak nog erger.

Dit zo aan te gaan bracht nog meer verdriet met zich mee, maar ja, dat kan je dan ook maar gelijk gehad hebben. Het is alleen wel zo, dat het verwerken of verteren van je ervaringen, erg veel arbeid van je eist. Ziele arbeid. En dat moet je toch in je eentje doen. Anderen zien helemaal niet dat je zo hard aan het werk bent. Want net als van andere harde labeur, word je hier ook doodmoe van. Het is zelfs vele malen zwaarder dan ons dagelijkse werk. En het is ook nog eens pijnlijk en erg eenzaam, om daar doorheen te gaan. Je kán ervoor vluchten. In je werk, sport, alcohol, drugs. Maar dan leef je niet echt want eigenlijk ben je op de vlucht voor jezelf. En dan verlies je het contact met je eigen innerlijk.

Dit heb ik allemaal van Hans Stolp hoor maar het resoneerde in me. Ik wist het,  ja, zo zit het en daar ga ik nu doorheen! Het bleef behoorlijk hangen blijkbaar. Ik heb dus jarenlang die keuze gemaakt, om het weg te stoppen. Het was toen voor mij teveel pijn om te kunnen verwerken, ik kon dat nog niet aan. Maar ik ben nu ouder, wijzer, gegroeid in draagkracht. Nu kan het wel. Want het heeft me wel altijd in de weg gezeten, als een slecht gevallen maaltijd waar je te lang misselijk van blijft met een opgeblazen gevoel en daardoor het hele gerecht nooit meer wilt eten. Het is wel weg maar het heeft op veel meer effect dan je dacht. En als je door het wegstoppen je eigen innerlijk verliest, dan verlies je ook het echte contact met anderen. Je hebt een muur om je hart gebouwd, om zo de pijn te verbergen. Je bent afgesloten, en dan kunnen ze jou ook niet bereiken. En dat is nooit goed. En toch had ik het zo gedaan. Ik heb niet eens een muur, ik heb een hele vesting. Zelfs geen slotgracht.

Daarom heb ik er nu bewust voor gekozen om het te gaan verwerken. Niet makkelijk want je gaat alles zo’n beetje herbeleven, en nog in mijn eentje ook. Maar ik heb er straks zeker weten plezier van. Weer een goeie les in loslaten en dat loslaten, dat is alleen maar groot voordeel, als je dat goed kan. Ook als mensen gaan sterven, als je bewust naar de dood toewerkt, is dat iets om te verwerken. En juist dan kan je zien, of je dat in je leven al hebt geleerd, verwerken en loslaten. Mijn moeder heeft het daardoor erg zwaar gehad. Ze kon ons, haar kinderen, maar niet loslaten. Toch moest ze dat doen, wilde ze kunnen gaan,  maar daar heeft ze tegen gevochten en het zichzelf onnodig moeilijk gemaakt. Gelukkig lukte het haar wel opeens, het was tijd. Anders kan je het erg zwaar hebben met het stervensproces. Als je kan loslaten, dan is het een stuk makkelijker.

Daarom al mijn gedenk nu, aan het verleden, waar ik het de afgelopen tijd ook over heb gehad, zo af en toe. Dat doe ik niet voor niets. Dan komt er enorm veel boven. Dingen die ik echt totaal vergeten was. Ja, verdringing is een prachtig mechanisme. Het werkt als een trein maar het traineert je wel. Het remt je af en dat heb je niet in de gaten. Ik ben dus op veel manieren hard aan het werk. Ik heb mijn stage, mijn school, mijn studie en mijn ziele arbeid. Dat ik nog niet uitgeput onderaan de trappen lig uitgevloerd tot de buren me naar boven helpen, is mij een raadsel! Maar het lijkt me juist goed te doen. Ja, oké vorige week nog niet maar wat ik al aangaf, opeens had ik het knopje weer gevonden. Maar in plaats van deze pijn weer weg te stoppen, die echt mijn grootste last ooit is, vecht ik me erdoorheen. Ik laat me er niet door kisten. Ik ging er bijna aan onderdoor.

Het is nog niet makkelijk maar ik weet nu dat ik er wel kom. En daar helpen de teksten en gedichten van Hans Stolp enorm bij. Maar als ik mijn boeken en mijn katten niet had, dan had ik dit nooit getrokken. Daar ben ik diep dankbaar voor! Aangezien ze boven alles weten, zijn die dan ook allemaal exact op tijd in mijn leven gekomen. Wat een kracht ik daaruit haal, uit de boeken én de beestjes, dat is met geen pen of geen toetsenbord te beschrijven! Er zijn zoveel dingen om dankbaar voor te zijn. En dat ben ik dan ook. Tel je zegeningen en besef hoeveel dat er wel niet zijn. Dat doe ik dan ook regelmatig en dankbaar ben ik elke dag. Want puntje bij paaltje, hoeveel pijn het ook doet, het leven moet geleefd worden. Dan lukt dat niet, als je alles verdringt. Het is allemaal zo mooi in elkaar gestoken. Ik vind die hele schepping zo schitterend mooi.

Je moet het niet alleen willen zien, nee, je moet het ook kunnen zien, kunnen voelen! Maar als je een beetje je best doet, je focust op dingen die je mooi of leuk vindt, dan komt het zo vanzelf ook weer naar je toe. Lukt het de eerste keren niet? Niet opgeven, oefening baart kunst! Jij bepaalt je pad niet, maar wél hoe je het loopt… Ik kroop bijna, de laatste maanden maar ik heb mezelf opgepakt, ik heb mij eens flink toegesproken en nu loop ik weer. Hoofd trots rechtop, vering in de pas en neuriënd ‘de pa-ha-de-hen op, de la-ha-ne-hen in, vooruit met flinke pas!  Af en toe struikel ik nog wel eens maar ik ben dan ook een kluns, bovendien, dat hoort erbij. En het is opeens een stukje lichter in de donkere dagen… 

"De glimlach kan gebruikt worden voor een veelheid aan gevoelens. Je kunt alles met een glimlach uitdrukken, behalve misschien boosheid; maar van verontwaardiging tot liefde, door middel van minachting, kan een glimlach alle gevoelens van de ziel overbrengen.

Origineel: Le sourire est susceptible d'une multitude de significations. On peut tout exprimer par le sourire, excepté peut-être la colère ; mais de l'indignation à l'amour, en passant par le mépris, le sourire peut rendre toutes les affections de l'âme.
Bron: Dagboek 6 februari 1864
"

Sully Prudhomme - Frans dichter en 1e winnaar Nobelprijs literatuur (1901) 1839-1907

Vorige donderdag stage heb ik hier net achter de rug, als ik zit te schrijven. Het was een lekker dagje want het was niet chaotisch druk. Gewoon druk is niet erg, dan vliegt de dag zo voorbij. Nu ook want al dacht ik dat het begin middag was, was het alweer bij half zes. De dag was alweer voorbij. En zeker als het de hele dag zulk grijs en donker, nat weer is, heb je weinig erg in het daglicht. Als altijd werd het op de late middag het drukst aan de balie. Alsof iedereen zich opeens herinnert nog medicijnen te moeten halen. Dat is elke keer zo, morgen ook vast weer. Dus als je eigenlijk al bek af bent van de hele dag, moet je nog even in full speed de boel afmaken. Aliye staat er voortaan ook op donderdag en ik vind het altijd heel gezellig om met haar en Tessa te werken.

We zijn alle drie georganiseerd en netjes en werken een beetje hetzelfde. Ja, met dat verschil dat Tessa alles weet, en ik het minst en Aliye zit ertussen in. Maar het gaat erom dat we alle drie houden van doorwerken en niet de kantjes eraf lopen of de ander alles op zijn bordje schuiven. Nee, dat gaat dan erg lekker allemaal en dat is fijn. Dat is niet met iedereen zo, dat had ik al snel door. Maar met hun wel en daarom vind ik het fijn als ik hen zie als ik binnen kom. Ik was donderdag nog bijna te laat ook. En ik was net zo laat van huis gegaan als anders. Alleen omdat het zulk vreselijk weer was, dacht volgens mij elke Rotterdammer, Schiedammer en Vlaardinger, dat ze maar de auto moesten pakken.

Jeetje zeg, wat was het druk op de weg. Gelukkig mijn avondlicht bril die geweldig is, zo op sterkte. Nu zie ik een stuk beter! Maar ja, je kan je niet door de drukte heen zien. Dus kwam ik precies 8 uur binnen kakken. Ik hou daar niet van, ik ben altijd graag iets van te voren binnen. Even op je gemak koffie pakken en dat soort dingen. Een goeie leer voor de volgende keer. Ik ben altijd zo verwend geweest door die paar minuutjes die ik moest rijden naar mijn werk. Tien jaar lang op de fiets en het is pas sinds 2015 dat ik een auto heb. Daar ben ik nu erg dankbaar voor.

Aliye had ook nog wat dingen voor me, die ik kan gebruiken voor mijn opleiding. En Tessa heeft receptjes voor me uitgeprint, voor school. Natuurlijk hebben we de patiënt gegevens eraf gehaald maar toch lief dat ik ze mag gebruiken. We hebben ook een lief dametje dat de apotheek op donderdag schoonmaakt altijd. Ook in de andere apotheken doet ze dat, geloof ik. Ze spreekt slecht Nederlands maar ze weet wel mijn naam. En ze wilde graag zo’n herfst-pot kopen, die ik gemaakt heb. Nou ja, wat leuk! Ja, ze vond ze zo mooi en het is voor een cadeau voor haar vriendin. Ze wilde de kleine graag. Er staan namelijk die 2 hele grote en een kleintje.

Ze had geen geld bij zich maar ik zei dat het wel goed was zo. Dan zie ik haar toch gewoon volgende week weer. Die vertrouw ik, ik voel zulke dingen. Altijd al maar ik luisterde nooit. Nu wel maar nu zat het dan ook goed. ‘Nee, ze zou morgen wel langskomen’, zei ze. Ik verzekerde haar dat dit niet nodig was. Uiteindelijk ging ze, mét de pot onder haar arm, naar huis. Dat komt wel goed. Maar een half uurtje later was ze er al weer. Was ze speciaal geld gaan pinnen! Hartstikke lief natuurlijk maar ik vond het zo ook wel goed hoor. Nou ja, het is geregeld in elk geval. Ik kan er niet van leven maar het is wel lekker, een klein centje extra deze week.

Mijn dag was weer goed in elk geval, gewoon omdat het leuk is dat anderen je werk zo mooi vinden. Vooral als ze het dan ook willen kopen. Aliye gaat verloven en zei al gelijk, dat ze straks, als ze op zichzelf zal gaan wonen, enkele dingen bij me wil kopen. En Tessa heeft een schilderij bestel, van een uil en die moet ik maar eens heel snel gaan maken. Zo snel mogelijk want het moet wel voor de kerst af zijn. En ik heb zo’n zin om te schilderen, dat mijn vingers ervan jeuken. Alleen die tijd gaat zo vlug. Maar dit weekend ga ik in elk geval de achtergrond doen. Dat is een hoop werk al en daarna dan alleen nog de vliegen uil. Ik vind vleugels altijd zo mooi om te schilderen. Maar er komt wel een foto van tegen die tijd.

Zo leuk om te doen! Morgen de andere kleine pot mee nemen. Ook al is die eigenlijk al weg als cadeau voor iemand. Maar dat komt dan nog wel. Tot die tijd kan hij mooi weer staan te pronken in de apotheek. Ik hoop alleen dat ik het allemaal red voor dinsdag, wat ik allemaal moet doen nog voor school. Ik heb al wel 3 toetsen Engels gemaakt, maar ja, daar hoef ik niet voor te leren. Al moet ik eerlijk zeggen, dat het spontaan typen, ondanks wat stomme foutjes of typfoutjes, me beter af gaat. Als ik erover na moet denken, en dat is zo bij grammatica, dan maak ik foutjes. Denk ik er niet over na, dan stukken minder. Spontaan werkt dus beter voor mij, dat blijkt wel.

Ik moet wel het maken van dat schilderij gewoon op mijn to do lijstje zetten. Anders is het zo kerst, binnen vier weken al. En ik het al zo weinig vrije tijd. Ik weet dat ik het niet zou doen maar ja, een uitzondering moet kunnen. En ik doe het zo graag ook. Ik doe ook veel liever een opdracht, dan zomaar iets. En ik had al iets met een uil in mijn hoofd en als dan iemand zegt een schilderij met een uil te willen, dan komt dat alleen maar goed uit. Win win noemen ze dat. Alleen is het zo ontzettend jammer dat er maar 24 uur in een dag zitten. Ik heb, om rustig mijn gang te kunnen gaan, minstens het dubbele nodig.

Dat lijkt me toch wel wat. Dat je 8 uur werkt, of 9 zoals in mijn geval, en ook 8 uur slaapt. Dat is 16 uur. Normaal heb je dan nog maar 8 uur, waarin je dan je huis moet doen, boodschappen moet halen en van en naar je werk toekomen, kost tijd. Ook jezelf, je kinderen en je dieren verzorgen, gaat aardig wat tijd inzitten. Koken, en eten en drinken, het kost allemaal tijd. Je hebt er maar weinig aan, als je het zo bekijkt. Maar stel, je hebt dan nog een uurtje of 16 om dingen in te doen? Oh ik zou er wel raad mee weten. Maar ja, ik kom mijn leven lang al tijd te kort. Zo voelt het voor mij in elk geval.

Alleen als je niet bent zoals ik, en je bent depressief, of erg eenzaam, of je verveelt je snel. Tja, dan vind je die 24 die we hebben waarschijnlijk al teveel. Dan moet je vast denken dat ik totaal gek ben. Maar oh ik zou zo blij zijn met zoveel uren erbij. Ik heb zo’n enorme hekel aan haasten, alles kan dan lekker op zijn elfst en dertigst. Heerlijk! Je huisje kan spic en span zijn, want je kan er echt tijd in steken. Iets waarvan ik weet dat het bij deze dimensie hoort, vuil. Hoe hoger je komt, hoe schoner het is. Hier heb je last van dingen die vuil worden, uitlaatgassen die hele muren zwart maken, in straten die langs drukke wegen staan. Zelf word je ook vuil.

Ik heb dat altijd een zware belasting gevonden, alsof ik van klein kind al wist dat het niet zo hoort. Zo zonde ook van je tijd, want hoeveel tijd ik er niet kwijt aan ben in totaal. Totaal nutteloos want een uur, een dag, een week of meer later en je kan het weer doen. En helaas hou ik van een schoon en opgeruimd huis. Ik heb wel eens gewenst dat ik dat niet had. Want ik kan er mezelf voor over de kop werken. Al heb ik wel iets geleerd van mijn ziekte, en ben ik nu ietsje losser voor mezelf. Maar alles wordt altijd vuil, al gebeurt er niets mee. Stof, aanslag, bacteriën bah. Daarom lijkt me dat heerlijk om daar straks geen last meer van te hebben, in hogere sferen. Hoe fijn moet dat niet zijn, dat er niets meer hoeft te worden schoongemaakt? Dan heb je die extra uren niet eens meer nodig, als dat al weg zou vallen hier! En dan is het boven dubbel op want daar heb je ook geen lineaire tijd! Oh wat en luxe lijkt me dat. Ik wist al dat ik er zou gaan genieten maar ik denk dat ik omver geblazen zal worden door hoeveel dat zal blijken te zijn.

Maar helaas, tot die tijd, zal ik nog moeten poetsen tussendoor. Ik kan met overtuiging zeggen, dat het laatste dat ik zal poetsen, de plaat zal zijn. Ik denk dat dit een niet te vertalen grapje is maar ik moest hem wel maken. De plaat poetsen, ertussenuit knijpen, vertrekken… Ik ben er nu al klaar voor maar ik zal nog een tijdje geduld moeten hebben. Maar ooit mag ik! En hier op de foto zie je ook gelijk de twee kaarten vanuit Amerika, Key West, Zuid Florida, van John en Libby, uit Amerika, waar zij zelf op vakantie waren. Oh was is het daar mooi… Daar zou ik ook wel naartoe willen! Nou ja, ik wil zoveel! Komt wel, is het niet nu, dan misschien in een ander leven, of op een ander manier. Maar goedkomen? Altijd!

"De expressie begint waar het denken ophoudt.

Origineel: L’expression commence où la pensée finit.
Bron: De mythe van Sisyphus (1942)"

Albert Camus - Frans schrijver, essayist en Nobelprijswinnaar literatuur (1956) 1913-1960